Czy wiesz, co jest w Twojej lodówce

Specyfika czynników chłodzących

Czynnik chłodniczy to czynnik termodynamiczny, który uczestniczy w wymianie ciepła w urządzeniach chłodniczych lub pompach ciepła. Wrząc przy niskim ciśnieniu i w niskiej temperaturze, pobiera ciepło, które następnie oddaje w trakcie skraplania przy wyższym ciśnieniu i w wyższej temperaturze. Nazywany jest także chłodziwem, ziębnikiem oraz czynnikiem ziębniczym. Ma on zastosowanie w handlu i usługach. Znajduje się w wielu urządzeniach chłodniczych jak lady, witryny, chłodziarki, lodówki czy szafy chłodnicze. Niestety czynniki chłodnicze nie są obojętne dla środowiska naturalnego. Dlatego warto wiedzieć, jakie substancje stosować w urządzeniach chłodniczych. Tym bardziej że część czynników chłodniczych została wycofana z końcem 2021 roku.

Jakie cechy powinien mieć czynnik chłodniczy?

Przed wyborem chłodziwa należy sprawdzić, jaka substancja znajduje się aktualnie w danym urządzeniu. To warunkuje jego prawidłową pracę. Prawie wszystkie czynniki chłodzące, używane obecnie w chłodnictwie komercyjnym, mają wskaźnik ODP (potencjał niszczenia warstwy ozonowej) równy 0. To oznacza, że są bezpieczne dla warstwy ozonowej. Niestety większość z nich ma jednocześnie duży wpływ na tworzenie efektu cieplarnianego (GWP). Naturalne czynniki chłodnicze wykazują dużo mniejszy, a nawet bliski zeru potencjał tworzenia efektu cieplarnianego (niska wartość wskaźnika GWP - potencjał tworzenia efektu cieplarnianego).

Niestety niska wartość GWP sprawia, że czynnik chłodniczy staje się bardziej palny. Jest to charakterystyczne dla czynników o umiarkowanym stopniu palności. Dodatkowo im większa wartość energetyczna, tym wyższa toksyczność.

Idealny czynnik chłodniczy powinien łączyć w sobie 3 cechy:
·         dobre własności termodynamiczne,
·         wysoki poziom bezpieczeństwa dla ludzi i środowiska,
·         brak właściwości powodujących korozję.

Niestety nie wynaleziono jeszcze substancji, która spełniałaby wszystkie te warunki w 100%.

Komercyjne zastosowanie czynników w chłodnictwie i dystrybucji żywności zasadniczo różni się w zależności od rodzaju oraz budowy konkretnego urządzenia. Hermetycznie zamknięte instalacje są dostosowane do czynników chłodniczych o niskim GWP. Już niewielka ilość takiego czynnika (nawet 150 g) wystarczy do prawidłowego działania układu, a jednocześnie nie stanowi zagrożenia dla pracowników i klientów.

Od początku 2020 roku producenci i importerzy mają zakaz wprowadzania na rynek urządzeń, które są napełniane czynnikami R-404A, R-507A, R-23, R-125 i R-143A. Zabronione jest również serwisowanie urządzeń komercyjnych zawierających fluorowane gazy cieplarniane o napełnieniu powyżej 40 ton ekwiwalentu CO2. Od początku 2022 roku zostały wycofane czynniki R-32, R-134A, R-407C, R-410A, R-448A, R-449A i R-452A. Urządzenia wykorzystujące te czynniki mogą być nadal użytkowane. Należy jednak pamiętać o ich regularnym serwisie.

Jaki czynnik chłodniczy wybrać?

Najbardziej popularne i najczęściej stosowane chłodziwa to:
·         czynniki naturalne:
o   R-290 (propan) oraz R-600a (izobutan), które są zaliczane do węglowodorów. Charakteryzują się bardzo niskim współczynnikiem ocieplenia - do 3 jednostek GWP.
o   R-744 (CO2) stosowany jest m.in. na rynkach żywnościowych. Jego największa zaleta to duża pojemność, znikomy wpływ na efekt cieplarniany (GWP=1) oraz dobre właściwości objętościowe przenoszenia ciepła. W Skandynawii i coraz częściej w Niemczech systemy chłodnicze R-744 są instalowane w supermarketach.
·         czynniki syntetyczne:
o   R-1234yf (HFO) należy do najnowszej generacji czynników chłodniczych używanych w przemyśle motoryzacyjnym, które nie niszczą warstwy ozonowej i charakteryzują się niskim współczynnikiem ocieplenia poniżej 5 jednostek GWP.

Nowym czynnikiem, używanym raczej sporadycznie, jest R-455A. Ten rodzaj chłodziwa doskonale nadaje się do zastosowania w meblach chłodniczych, agregatach i monoblokach, chillerach oraz pompach ciepła.

Przy wyborze czynnika chłodniczego należy sprawdzić, jaka substancja znajduje się aktualnie w urządzeniu. To pozwoli uniknąć niepotrzebnych kosztów. Część urządzeń jest przystosowana do pracy z różnymi czynnikami. Nie można także zapominać o regularnym czyszczeniu i serwisowaniu całego układu.